Güldem Atabay: Bayram geçti, “tek seferlik” bayram şekeri arkadan geldi

Cumhurbaşkanı Erdoğan dünkü Kabine toplantısının ardından 14 ay sonra esnafı hatırladı ve devlet olarak COVID-19 ekonomik krizinin ağır yükü altında ezilen esnafa 4,6 milyar TL’lik “tek seferlik” hibe yapacaklarını açıkladı.

Bugün taze Ticaret Bakanı Mehmet Muş’un açıklamalarından ulaşılacak esnaf ve sanatkâr sayısının 1,4 milyon kişi olduğunu öğreniyoruz.

İki gruba bölünen 1,4 milyonun ilk grubu yaklaşık 235.000 işletme ve seyyanen 5.000TL alacak.  600 dolar ediyor. Grubu oluşturanlar kahvehane, kafe, çay bahçesi gibi yerler ile okul ve personel servisleri, düğün salonları, öğrenci yurtları, kantinler, kırtasiyeler, internet kafeler, hamamlar, lunaparklar gibi işletmeler.

Kalan yaklaşık 1,1 milyon işletmeye ise hibe edilecek tutar 3.000TL; bugünün kuru ile 360 dolar civarında. Bu grubun içinde de, bakım, onarım, tamirat, kaporta işleri ile uğraşanlar, seyyar satıcılar, sıhhi tesisatçılar, hırdavatçılar, müzisyenler, oto yıkamacılar, kuru temizlemeciler, oyuncak, kozmetik ve hediyelik eşya satıcıları, camcılar, çilingirler, bakırcılar, kalaycılar, ayakkabıcılar, konfeksiyoncular, tuhafiyeciler, zücaciyeler ve kurs işletmecileri yanında daha önceki destek ödemelerinden faydalanan lokantalar, pastaneler, dondurmacılar, terziler, berberler, taksici, minibüsçü, otobüsçü ve pazarcılar var.

Esnafı desteksiz bıraktığı için AKP hükümetini yumuşak bir dille önce eleştiren, dün de bu geç, güç ve yetersiz gelen hibeye teşekkür eden Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) verilerine göre, 2021’in ilk çeyreğinde işyerini kapatan esnaf sayısı %11 artışla 29.000. Pandeminin başlangıcı 2020 yılında 100.000 esnaf kapandı. İcra dairelerine günlük gelen dosya sayısı Mayıs itibarıyla ise 1.100’ün üzerinde. Sadece son 4 ayda 434 esnaf intihar etti.

Son bir yılda geniş tanımlı işsizlik (atıl istihdam) oranı %21,8’den %27,8’e çıkmış durumda. Gıda fiyatları enflasyonu %20’lerde gezinmekte. Esnafın kirasının endekslendiği enflasyon yıllık %17,2.  Enerji fiyatlarına son bir yılda yapılan zam %70 ve kamu fiyat ayarlamalarındaki artış ortalama %20 civarında.

G20 ülkelerinde olduğu gibi anlamlı ve düzenli gelir desteği verilmeyerek kredi almaya yönlenen KOBİ’lerin son bir yılda aldıkları krediler %35 arttı ki bunun anlamı da gemiyi “bugün” yüzdürebilmek için yüksek faiz üzerinden dertlerin “ötelendiği” ve kartopu gibi büyümekte oluşu.

Türkiye’nin 2021 bütçesi 162.2 milyar dolar. Yılın ilk dört ayında verilen faiz dışı bütçe fazlası 8,8 milyar dolar.

Lütfedilen hibenin dolar bazında tutarı 550 milyon dolar; başka bir ifade ile yarım milyar dolar.  Türkiye’nin GSMH’si bu yıl 720 milyar dolar civarında.

Tek seferlik olduğu ısrarla vurgulandığı şekliyle salgının başlamasından 14 ay sonra, vergi ve SSK borcu olmayan esnafa verilecek kişi başı hibe desteği ortalamada yaklaşık 530 dolar.

Yolcu garantili köprü, otoyollar, havaalanları, hastaneler için 2021’de yapılması beklenen ödemeler en az 3,5-4,0 milyar dolar.

Turizm gelir kaybı 2020 yılında 20 milyar dolardı.  İnsana saygı ile yapılacak bir aylık tam kapanmanın Türkiye ekonomisine maliyeti 20 milyar dolar kabaca.  Planlı, hedefli, “pazarlıksız” bir aşılama ile bu maliyetlere katlanıldıktan ve hastalığı gerçekten kontrol altına aldıktan sonra turizmden beklenebilecek gelir 2021 için en az 15-20 milyar dolar olabilirdi.

Bu rakamlar devletin en temel görevlerini gerçekleştiremeyecek konuma düştüğünü gösteriyor. Ne tarafa yeteceği belli olmayan bu hibe tutarı, neye göre kategorize edildiği belli olmayan bir gruplama ile alay eder gibi dağıtılacak.  Neden salgının başından beri verilmediği, neden şimdi verildiği, neden devam ettirilmediği ve büyük kaynakların pandemi ortasında neden halka aktarılmadığı gibi sorular çok yüksek sesle sorgulanmasın diye göstermelik bir yarım milyar savrulacak.

Türkiye’nin salgın döneminde dünyadaki diğer ülkelere kıyasla en büyük desteği verdiğini iddia eden Erdoğan hükümeti, ya hesap bilmiyor ya da açlıkla sınanan yığınları algı yönetimi ile yönlendirebileceğine hala inanıyor.

Fakat tabi güvenilir anket sonuçları, AKP-MHP oyları sahiplerinin önemli kısmının eskisi gibi sanal hikayelerle güdülemediğini gösteriyor.

GA.