Danske Bank: ABD işgücü piyasası Fed’e ne anlatıyor?

Yılın geri kalanındaki ana başlıklardan biri ABD işgücü piyasasındaki gelişmeler olacak.  ABD’de  GSYİH şu anda covid öncesi zirvenin üzerinde olmasına rağmen (hala eski ana büyüme trendinin altında fakat) istihdam Şubat 2020’deki zirvesinin 5 milyon kişiden daha fazla altında kalmaya devam ediyor. İşgücü piyasasının ana tema olmasının nedeni, işgücü piyasasının Fed’in para politikasını ne zaman normalleştirmeye başlayacağına ilişkin kararı için hayati öneme sahip olması.

İstihdam artışı Ağustos sadece 235 bin artışla hayal kırıklığı yarattı. Asıl soru, hayal kırıklığı yaratan iş ilanları raporunun sadece gürültü mü yoksa ülke çapında büyük bir delta salgınının ortasında ekonominin beklenenden daha hızlı yavaşladığının bir işareti mi olduğu. Diğer yandan ABD işgücü piyasasında arz sorunları olduğunun da bir işareti olabilir.

Gürültü: ABD’de iş raporlarının anketlere dayanması nedeniyle oynaklık gösterdiğini vurgulamak önemli.  Bu nedenle veriler bir ay güçlüyken bir sonraki ay hayal kırıklığı yaratabilmekte. Bu nedenle, genellikle 3 aylık ortalama istihdam büyümesine bakmak daha iyi. Bunu yapınca, 3aylık ortalama istihdam artışı 750.000 olarak görünüyor.

Daha yavaş talep: Zayıf istihdam raporunun daha yavaş talepten kaynaklandığı hipotezini desteklemek için hizmet sektöründeki istihdam artışının “normal bir yılda” gördüklerimizle uyumlu olması gerekir. “Yemek hizmetleri ve içkili mekanlar” açısından istihdam yatay hareket etti, bu da restoran rezervasyonlarının kısmen delta korkularıyla ilgili olarak yavaşlamasıyla uyumlu. ABD PMI’ın istihdam alt bileşeni gibi diğer göstergeler de daha yavaş istihdam artışına işaret etti. Delta gerçekten suçluysa, delta ABD’de hafiflemiş gibi göründüğü için yakında küçük bir toparlanma görebiliriz (ancak sonbaharda tekrar kötüleşebilir).

Arz tarafı sorunları: ABD işgücü piyasasında arz tarafında sorunlar olduğuna dair birçok işaret var. Hem iş ilanlarının sayısı hem de işe alım planları ile ölçülen işgücü talebi son derece yüksek. Amerikalılar iş bulmanın kolay olduğunu düşünüyor. Aynı zamanda işletmeler pozisyonları doldurmanın zor olduğunu ve kalifiye işçi eksikliği olduğunu söylüyor.

En fazla iş açılımlarının olduğu “Boş Zaman & Konaklama” sektöründe ücret artışı tarihsel açıdan son derece yüksek. Yine de, ABD işgücü piyasasına katılım covid öncesi seviyelere kıyasla düşük.

Bu bir paradoks gibi gelebilir, ancak muhtemelen birkaç faktörle ilgili:

1) İşlerin genellikle daha uzman olduğu imalat sektöründe iş ilanlarının sayısındaki keskin artış,

2) evde eğitim nedeniyle evde kalan anneler (25-54 yaş arası kadınlar için katılım daha fazla düştü ve hala erkeklerden daha uzak),

3) COVID-19 nedeniyle daha fazla kişini emekli olması ve

4) çalışma teşvikinin işgücü piyasasına katılımı sürükleyen geçici olarak daha yüksek işsizlik yardımları ile azaltılması. Bu ekstra yardımların süresi de doldu.

İlk sorun, işsiz kişilerin belirli bir beceri öğrenmesini gerektirdiğinden, düzeltilmesi zor bir sorun. Küresel imalat faaliyetinin zirve yaptığı konusunda haklıysak (mal tüketimi normale döndükçe), işletmeler hala büyük bir sipariş biriktirme listesine sahip olduğu için bu durum, biraz zaman alsa da imalat sektöründeki bazı sorunları hafifletebilir.

ABD’de okullar yeniden açılmaya başladığı için ikinci sorun hafifleyebilir. Ancak hava soğuduğunda başka bir dalga halen risk.

Üçüncü sorun, beklenenden 1,5 milyon daha fazla Amerikalının COVID-19 ile bağlantılı olarak emekli olduğunu tahmin eden Dallas Fed tarafından analiz ediliyor. İşgücüne geri dönmüyorlarsa, işgücü piyasası sadece mutlak istihdam seviyesine bakarak daha sıkı.

Geçici olan daha yüksek işsizlik ödeneğinin süresi dolduğu için dördüncü sorun da hafiflemiş olabilir. Bu, gerekli becerilerin daha düşük olduğu hizmetlerdeki pozisyonları doldurmayı kolaylaştırmalı ve bu nedenle önümüzdeki aylarda daha güçlü istihdam artışı görüşümüzü desteklemeli. Bununla birlikte, programların daha önce sona erdiği Cumhuriyetçi eyaletlerde henüz bir artış olmadığını gösteren bazı kanıtlar olduğunu kabul etmek önemli. Bunun bir nedeni, özellikle üniversite mezunu olmayan insanlar için “rezervasyon ücretlerinin” (yani çalışmak istediğiniz en düşük ücretin ne olduğu) New York Fed’e göre artmış olması olabilir.

Genel olarak, yüksek işsizlik ödeneklerinin süresi dolduğu ve zayıf istihdam ilanları raporunun da kısmen gürültüden kaynaklanması nedenleriyle önümüzdeki aylarda daha güçlü bir istihdam artışı beklenebilir. Bu, “Eğlence ve misafirperverlik” sektöründeki darboğazları hafifletmeli. İmalatta kalifiye işçi eksikliği düzeltilmesi ise daha zor bir sorun.

Fed’in zor kararı

Bir diğer soru da elbette bu verilerin Fed için ne anlama geldiği. Ekonomi negatif talep şokuna maruz kaldığında, Fed kendilerini hem enflasyon hem de istihdam hedeflerine bakarak para politikasını gevşetmenin uygun olduğu iyi huylu bir durumda bulur. Ekonomi negatif bir arz şoku ile vurulduğunda Fed için daha zordur.  Mevcut durumun (artan fiyat ve ücret baskısı ve darboğazlar) ikinci olduğunu düşünebiliriz. Daha yüksek enflasyon ve ücret baskısı para politikasının sıkılaşması gerektiğini, zayıf işlerin büyümesi ve GSYİH büyümesinin ise para politikasının hafiflemesi gerektiğini gösteriyor. Fed Başkanı Jerome Powell’ın Jackson Hole’daki konuşmasına dayanarak, Fed’in şu anda enflasyon hedefinden çok istihdam hedefine baktığı açık. Bu da Fed’in yaklaşan toplantıda tapering konusunda yeni bir ayrıntı vermemesi olasılığını daha olası hale getirmekte.

Fed’in çoktan tahvil alımlarında azalmanın yakında geleceğine dair güçlü bir sinyal gönderdiği göz önüne alındığında, açıklama zamanlamasının çok önemli olduğunu düşünmüyoruz.  Fakat tahvil alım programını kaç ayda sıfırlayacağı (3, 6, 9 veya 12 ay?) çok daha önemli olacak. Fed’in süreci yaklaşık altı ayda tamamlaması için yeterince iyi neden var.

Zayıf iş büyümesinin arz tarafındaki sorunlardan kaynaklandığı ve istihdam piyasasına katılımın kalıcı olarak daha düşük olduğu ortaya çıkarsa, tam istihdama Fed’in inandığından daha yakınız ve para politikasını sıkılaştırmaya başlamak uygun olacak. Amerikalılar hızlı bir şekilde işe geri dönerse, önümüzdeki aylarda çok daha güçlü bir istihdam artışı görmeliyiz.  Bu da bizi aynı zamanda tam istihdama yaklaştırmalı. Aynı şey, zayıf istihdam verisi sadece gürültü ise de geçerli. Fed’in sıkılaştırmayı erteleyebileceği tek durum, zayıf iş büyümesinin deltanın etkisini yansıttığının ortaya çıkması hali.

Danske Research